moj-ojciec-szpieg

Wiosna mija strasznie szybko. I lato też. Tak szybko, że zapominam o tym, że może coś powinnam wyjaśnić w moim życiu?

Wchodzimy do Unii i nikt już nam chyba nie uwierzy, że mogło być inaczej... Że 2 lata wcześniej w Niemczech znajomi pukali się w głowę, kiedy pisałam referaty o naszych przygotowaniach do akcesji.

Wyjeżdżam na lato do Szwajcarii, a jesienią jeszcze w samochodzie w drodze z lotniska mama oznajmia mi bez ogródek – to teraz to chyba weźmiesz się za szukanie pracy....

Doświadczenie bolesne – i pokoleniowe. Bezrobocie nadal 18 %, wszyscy wyjeżdżają. 3 języki obce i doświadczenie za granicą wystarczają akurat na posadę za 1200. Skubię się z każdym grosikiem. Wiosną umiera papież i przez tydzień ten kraj znajduje się w stanie wyjątkowym – kto nie przeżył, ten nie wie.

A ja przy aplikacjach i na rozmowach kwalifikacyjnych.

1 kwietnia dostaję 3 oferty pracy. To jest mój kwietniowy cud.

Decyduję sie na Afrykę. To zawsze było moje marzenie i zawsze chciałam.

Rok czasu, i duuuuużo doświadczeń. Wracam – bo bardzo tęsknię. Za moim miastem i za cywilizacją europejską.

Pojawiają się nowi znajomi, tacy których od razu sprawdzamy w trudnych momentach – w Afryce takie momenty zdarzają się częściej niż jesteśmy przyzwyczajeni, toteż przyjaźnie testuje się zdumiewająco szybko. Opowiadam L. po kilku Savannah (pyszny cider made in R. S. A.), że mam w moim europejskim życiu niewyjaśnioną historię – historię mojej przeszłości. Patrzę na siebie oczami kogoś z zewnątrz - L., socjolog z wykształcenia reaguje zdumiewająco – jak dla mnie na ten moment. Zupełnie się nie dziwi. Nie szokuje jej historia, która zadziwia moje otoczenie, historia o której wstydzę się mówić.

Wracam do nowej rzeczywistości w lipcu 2006 r. Zadziwiają mnie kobiety prowadzące miejskie autobusy. Rynek pracy szaleje, koniunktura również. Po 2 tygodniach średniointensywnych poszukiwań dostaję 3 oferty pracy. Zostaję tylko kilka miesięcy. Szykuję się do wyjazdu, po kilku latach – w końcu - do Szwajcarii. Jak myślę o tym teraz, to wiem, że nie chciałam wyjeżdżać, ale zrobiłam to dla niego. Wracam jak niepyszna po 8 miesiącach. Związek trwa jeszcze troszkę, a potem stwierdzam, że nie. Że już nie mogę. Że ile można dawać. Że czasami też trzeba coś dostać.

Luty 2008 – znowu Warszawa. Zbieram się przez kilka miesięcy. Jak na mnie to bardzo powoli.

Dziadek jest sam. Za każdym razem kiedy o tym myślę muszę siłą nad sobą panować. Czy nikt inny z rodziny tak nie ma? Mama tak.

A on, na fali podsumowań: „Babcia zawsze powtarzała, że tobą trzeba się najbardziej zająć ze wszystkich wnuków. Bo ty jesteś najbiedniejsza.  Bo jesteś bez ojca”

Zawsze to wiedziałam, zawsze czułam że zajmuję się mną bardziej niż innymi. Ciotki się wkurzały, mama przyjmowała za pewnik, a ja ? Wtedy kiedy to powiedział, obróciłam wszystko w żart, ale wyszłam, bo się rozpłakałam.

Śmieszne, że nawet w takiej chwili myślałam o tym, że muszę skończyć magisterkę. To chyba chłopskie geny, a może wychowanie sprawiło, że moim priorytetem stało się ukończenie pisania na czas, tak aby nie płacić za przedłużanie studiów.

Przez kilka dni, do powrotu mamy, zastosowałam klasyczne wyparcie: staż, angielski, wstawianie przecinków, sprawdzanie źródeł, dorabianie stopek i pisanie zakończenia. Kiedy teraz po 6 latach czytam zakończenie, widzę jak wtedy popłynęłam, jak bardzo uwierzyłam – a może tylko chciałam wierzyć - w Unię i jej politykę wobec Afryki J. Powiedziałam tylko jednej osobie – przyjacielowi z liceum (poszliśmy na lunch w modnym wtedy miejscu 6/12) i dziwnie zareagował. Tzn. zareagował jak mężczyzna, podając mi gotowe rozwiązanie, na które nie byłam wtedy gotowa.

Mama chyba coś wyczuła. Rozmawiałam z nią kilka razy przez telefon i za każdym razem powtarzałam że wszystko w porządku, a ona za każdym razem dopytywała się, czy na pewno. Tak, wszystko w porządku, muszę oddać pracę za tydzień, a brakuje mi.... tego i tamtego.

Na konfrontację nie miałam scenariusza – rozpłakałam się, pokazałam list i spytałam się, jak osoba która nie żyje od 25 lat może do mnie wysyłać urzędowe pisma. Widziałam jak się zmienia na twarzy i jak powtarza, że jak to możliwe, co za sku... , że co to znaczy.... Nie miała jak zaprzeczyć, a ja, zupełnie w proszku, nie miałam jak zaatakować.

Powiedziała, że tak, że kilka lat temu dowiedziała się, że ojciec żyje, że się nagle pojawił w Polsce. Że bała się mi powiedzieć, bo nie wiedziała, jak buntująca się nastolatka zareaguje. Że babcia (sic!) doradziła jej, aby nic mi nie mówiła. Że gdyby chciał, to na pewno by się ze mną skontaktował. Że jeśli chcę to możemy zorganizować spotkanie, ale przecież nie chcę, po tylu latach.... Że ciocia Ania na pewno wiedziałam co u niego, ale nic nie mówiła....

To tak w skrócie. Mój nowo odzyskany rozsądek (i tchórzostwo) sprawiają, że jej wierzę, choć czuję że czegoś nie mówi. Pamiętam, jak szalałam w wieku nastu lat i wstydzę się za to – może na fali rozliczeń z przeszłością?

Piszę pracę do końca i idziemy opijać obronę z przyjaciółkami. Po alkoholu i w stresie wdaję się w awanturę z nieznaną laską, która mnie wku... o coś, co normalnie bym olała. Na imprezie po obronie mówię drugiej przyjaciółce o całej historii i się wstydzę. Inni widzą, że coś się dzieje i pytają co jest. Nie jestem w stanie powiedzieć prawdy. Zresztą o prawdę cała historia się rozbija. Oglądam „M jak miłość” i obiecuję sobie, że nigdy nie będę mówić, że scenariusz jest wzięty z księżyca.

Spis powszechny, jeszcze w komunie, na starym mieszkaniu. Wow, to jest to wydarzenie, pamiętacie? Który to był rok? Wiki twierdzi, że 1988.

Asystuję a jakże....

Ankieter pyta moją mamę o stan cywilny (co to jest stan cywilny??????) a ona mówi „rozwiedziona”.

Pewnie mam głupią minę, ale nic nie mówię. Czy 8 letnie dziecko może dobrze udawać, że nic się nie wydarzyło?

Próbuję się dowiedzieć, co to jest ten stan cywilny. Przez kolegów i koleżanki. Wychodzi mi średnio.

Parę lat później powie mi, że jak ojciec wyjechał do USA, to musiała się z nim rozwieść. Ze względów politycznych.

Są lata 90, oddychamy nową rzeczywistością. Że coś trzeba było zrobić ze względów politycznych WTEDY wydaje mi się naturalne. W Sejmie lista Macierewicza, awantura o lustrację, aborcję i konkordat. Mama staje się moją romantyczną bohaterką.

Babcia umiera, kiedy jestem jeszcze na stypendium. Tego, że przyjeżdżam dopiero na pogrzeb nie wybaczę sobie pewnie do końca życia. Dopiero teraz zaczynam się zastanawiać, czy mamie przypadkiem nie zależało na tym, abym jednak została w Niemczech. Może planowane były jakieś rozliczenia?

Dziadek ma prawie 90 lat i zostaje pierwszy raz od 70 lat sam. Siedząc w Warszawie i ucząc się do ostatnich egzaminów, łapię się na tym, że powinnam być z nim. Połowę pracy magisterskiej piszę siedząc na wsi u niego. Zima i brak komputera wygania mnie do Warszawy. Szwajcar oczywiście nie rozumie. Ale ja chyba nie próbuję mu tłumaczyć, za bardzo boli.

Magisterka powstaje w bólach – materiały wyłącznie po niemiecku, w między czasie douczanie się angielskiego do CAE, i jeszcze staż. W Polsce szaleje bezrobocie – 19 %, w które nie wierzy żadne z moich europejskich przyjaciół. Jest początek 2004 roku, zima, z nerwów, że nie zdążę na czas napisać (studia udało mi się przedłużyć tylko o semestr), że nie zdam angielskiego i że nie znajdę pracy, dostaję na całym ciele uczulenia. Swędzi tak, że nie mogę spać. Właściwie może to lepiej, bo skoro nie sypiam to mam dodatkową motywację do pisania.

Przypadek jednak rządzi czasami naszym losem – udaje mi się urwać wcześniej ze spotkania poświęconego sytuacji dzieci- uchodźców w Polsce (akcesja nadchodzi dużymi krokami, a nasze ustawodastwo pozostawia wiele do życzenia..), wpadam na chwilkę do domu, aby coś zjeść przed angielskim i znajduję w skrzynce awizo na moje nazwisko, leżące tam nota bene od kilku dni... Mama gdzieś w rozjazdach i tym sposobem w drodze na angielski postanawiam wpaść jeszcze na pocztę, aby tajemniczy list opatrzony skrótem ZPO odebrać. Śmieszne, ale do tej pory nie zdawałam sobie sprawę, że choć od kilku lat mieszkam sama, to mama zajmuje się korespondencją, a ja się dokładam do rachunków jak trzeba.

ZPO to „za potwierdzeniem odbioru”.

Potwierdzam i odbieram. List z sądu, wzywający mnie, panią D.J. zam. itd na rozprawę przed sądem rodzinnym w sprawie alimentów. Miejsce i data. Do tego kopia napisanego odręcznie listu.

„Ja niżej podpisany, A. J. (a jakże – mój nieżyjący ojciec) nie będę już łożył na moją córkę D. J. (no bo noszę jego nazwisko, a jakże) bo już jest dorosła, pracuje (sic!) itd.” Data, miejscowość - N.S. i podpis.

Zapamiętałam tylko to „ja niżej podpisany”.

Przeczytałam jeszcze na poczcie, ale nie uwierzyłam.

Na angielskim bałam się przeczytać jeszcze raz.

Wróciłam do domu i pomyślałam, że moje życie jest takie tandetne. Że się go wstydzę. Że nie wiem komu powiedzieć. Że nie wiem czy chcę komuś powiedzieć.